De rupsen van de sint-jacobsvlinder worden ook wel zebrarupsen genoemd, vanwege de kenmerkende strepen op hun lichaam. Maar die naam slaat natuurlijk helemaal nergens op. Ik heb nog nooit een zebra gezien die geel-zwart gestreept is. Ze zouden de zebrarups beter wespenrups kunnen noemen. Niet alleen omdat de kleuren beter kloppen, maar ook omdat de kleuren dezelfde functie hebben als bij wespen.

Geel met zwarte strepen worden in het dierenrijk gezien als waarschuwingskleuren. Dieren met deze kleurencombinatie willen eigenlijk zeggen: ‘Pas op! Ik ben geen gemakkelijke prooi.’ Bij de wesp met zijn gevaarlijke angel is het duidelijk dat hij dit dreigement kracht bij kan zetten, maar de zebrarups ziet er eigenlijk maar uit als een sulletje; geen angel, geen brandharen, geen krachtige kaken, alleen een dikke, sappige rups. Toch is ook hij goed beschermd.

Jacobskruiskruid

De rupsen van de sint-jacobsvlinder leven op jacobskruiskruid en andere kruiskruid soorten. Voor de meeste dieren is jacobskruiskruid een giftige plant, maar niet voor de zebrarupsen. Sterker nog, de rupsen gebruiken het gif voor hun eigen verdediging.

Wanneer de zebrarupsen het jacobkruiskruid eten nemen ze de gifstoffen op in hun lichaam. Hierdoor worden de rupsen zelf giftig, De vogels weten dit en laten de rupsen met rust. Ze kunnen dus de hele dag lekker in de zon zitten en zich vol vreten, zonder dat ze zich hoeven te verstoppen zoals veel andere rupsen.

Je zou denken dat, dankzij deze overlevingsstrategie, de sint-jacobsvlinder flink in aantal toeneemt, maar dat is niet waar. Veel zebrarupsen gaan dood voordat ze kunnen verpoppen. Dit heeft voornamelijk te maken met de vraatzucht van de rupsen. Vaak is de plant al op voordat de rups volgroeid is. Dit is ook de reden dat kannibalisme onder de rupsen vaak voorkomt.

Extra bescherming

De bescherming die het gif van het jacobskruiskruid aan de rupsen geeft gaat echter nog verder. Als de rups zich helemaal vol heeft gegeten, aan de plant en aan zijn broers en zussen, verpopt hij zich onder de grond. In het daarop volgende voorjaar komt de volgroeide sint-jacobsvlinder uit de pop tevoorschijn. Van de geel-zwart gestreepte zebrarups is niets meer te herkennen. De kleur is nu veranderd in rood met zwart. Deze nieuwe kleuren zijn nog steeds waarschuwingskleuren, want ook de volwassen vlinder is giftig. Het gif van het jacobskruiskruid, dat door de rups is opgenomen werkt nog steeds in de volwassen vlinder. Zo is deze vlinder zijn leven lang beschermd door de waardplant.