Week van de plantengallen

De afgelopen week stond voor mij in het teken van de plantengallen. Ik bezocht zowel een lezing als een excursie over dit onderwerp, beiden georganiseerd door IVN afdeling Veghel. Het leek mij een leuke kennismaking met het onderwerp gallen, maar spreker en excursieleider Rini Kerstens had iets anders in gedachten. Hij wilde zijn publiek overrompelen en hen het hoofd laten duizelen. Nou, dat is hem gelukt.

De lezing

Normaal gesproken heeft een lezing een rustige opbouw, waarbij een aantal aspecten van het onderwerp verder worden uitdiept. Maar Rini wilde laten zien dat er zoveel verschillende soorten gallen zijn, die kunnen voorkomen op alle plantendelen, van een breed scala aan planten. Dus trok hij alle registers open en gooide hij zijn toehoorders meteen in het diepe. En hierbij slaagde hij in zijn opzet om iedereen het hoofd te laten duizelen. Hij somde de verschillende soorten veroorzakers van plantengallen op, liet zien op welke planten ze voor kunnen komen en op welke onderdelen van die planten.

Is de blaasmijn van de hulstvlieg nu een gal of niet? Het ligt er maar aan welke definitie je hanteert.
Is de blaasmijn van de hulstvlieg nu een gal of niet? Het ligt er maar aan welke definitie je hanteert.

Tussen die stormvloed aan informatie ontvouwde zich een boeiend verhaal over de bewoners van de gallen en de relatie met hun gastheer. Het was zeer bijzonder om te horen dat sommige galwespen gebruik maken van een generatiewisseling. Hierbij heeft de soort ieder jaar twee generaties. De ene generatie bestaat gewoon uit mannetjes en vrouwtjes, die samen paren. De tweede generatie die hieruit voorkomt bestaat echter geheel uit vrouwtjes. Deze vrouwtjes planten ongeslachtelijk voort en uit de eitjes van deze generatie groeit weer de generatie van mannetjes en vrouwtje op. Om het nog vreemder te maken kunnen beide generaties zeer verschillende gallen maken, die ook nog eens op verschillende delen van de gastheer kunnen voorkomen. Soms maken ze zelfs gebruik van een andere gastheer.

Aan het eind van de avond duizelde het me nog steeds. Het was een introductie in een wereld waar ik nog maar weinig van kende en die schreeuwde om een vervolg.

De wandeling

Op dat vervolg hoefde ik niet zo heel lang te wachten, want enkele dagen na de lezing was er een excursie over plantengallen. Mijn zoon wilde graag mee naar deze wandeling, dus fietsten we samen met twee andere deelnemers naar ’t Hurkske. Het was heerlijk weer, dus was er een grote, maar gezellige groep geïnteresseerden. De wandeling was echt een vervolg op de lezing. Er werd dus niet veel van de theorie herhaald, maar we gingen gewoon lekker wandelen, op zoek naar gallen. Onze gids had zich goed voorbereidt en kon veel verschillende soorten plantengallen laten zien, waarbij hij ervoor zorgde dat hij diverse soorten gallenveroorzakers liet zien: zoals galwespen, vliegen, luizen en schimmels. Ook liet hij duidelijk zien dat de gallen kunnen voorkomen op alle verschillende soorten planten en onderdelen van planten.

De gids laat de gal van sparrengalluis zien.
De gids laat de gal van sparrengalluis zien.

Na een korte wandeling kwamen we bij een laan met eikenbomen. Hier werden we zelf aan het werk gezet. In kleine groepen speurden we de bomen af, op zoek naar zoveel mogelijk soorten plantengallen. Prachtig om te zien dat op iedere boom zoveel verschillende gallen te vinden zijn. Op ‘onze eik’ vonden we de volgende gallen:

  • Knikkergal
  • Ananasgal
  • Aardappelgal
  • Plaatjesgal
  • Lensgal
  • Satijnknoopgal
  • Oestergal

Dat lijkt al behoorlijk wat, maar er waren groepen die nog veel meer soorten gallen hadden gevonden. Na deze leuke en leerzame afwisseling liepen we gezamenlijk richting het eindpunt, terwijl Rini ons nog een paar bijzonder gallen liet zien. Ondertussen had mijn zoon de smaak ook helemaal te pakken en hij vond nog een blad met een hele mooie verzameling niergalletjes. Hij was zo trots als een pauw de werkelijk iedereen het blad wilde fotograferen.

Niergalletjes op een eikenblad.
Niergalletjes op een eikenblad.
De naschok

Terwijl ik met zoon naar huis fietste vertelde hij vol enthousiaste over alle dingen die hij had gezien; Niet alleen over de gallen, maar ook alle prachtige paddenstoelen en zelfs de salamander kwamen terug. Ik genoot in stilte van zijn verhaal, en de mooie ochtend samen. Ik besefte me hoe mooi het is om zulke natuurmomenten met hem te kunnen delen. Wij hebben dingen gezien waar de meeste mensen aan voorbij lopen zonder ze te zien. Zonder te weten wat voor een bijzondere en boeiende dingen er in de natuur gebeuren.

Geef een reactie