Afgelopen zondag was er weer een praktijkles in het kader van de INV natuurgidsen opleiding (NGO). Nadat we tijdens de vorige excursie op bezoek zijn geweest bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie land van Cuijk stond er voor deze keer weer een ‘gewone’ wandeling op het programma. De bestemming was de Herpse Bossen bij Berghem. Van oudsher was dit een heide- en stuifzandgebied, maar aan het eind van de 19e eeuw is er veel eik en grove den aangeplant. De grove den werd veel gebruikt in de mijnbouw omdat het hout kraakt voordat het breekt. Hierdoor konden de mijnwerkers op tijd weg komen als er instortingsgevaar dreigde.

Voorjaarsverschijnselen

Het doel van de wandeling was tijdens de vorige theorieles al vastgelegd: we gingen op zoek naar voorjaarsverschijnselen. Maar door het koude weer aan het einde van februari viel dat een beetje tegen. Er waren nauwelijks plantenkiemen te vinden en ook de trekvogels hebben hun weg naar het noorden nog niet gevonden.

Toen het in de loop van de ochtend wat warmer werd hoorden we wel de vink met zijn bekende ‘vinkenslag’. Deze laatste tonen van zijn zang laat de vogel alleen horen als het weer wat warmer wordt, meestal vanaf eind februari. Dit wordt gestuurd door de hoeveelheid testosteron in zijn hersenen. Maar buiten deze mooie klanken hebben we weinig tekenen van de aankomende lente kunnen waarnemen.

Mossen en korstmossen

Gelukkig is er in de Herpse bossen genoeg te zien om toch een interessante route te lopen. De nadruk van de wandeling lag deze keer een beetje op de mossen. We zagen veel verschillende soorten mos en we leerden de verschillen een beetje kennen, al valt daar nog veel meer over te ontdekken, dus hopelijk gaan we hier nog een keer dieper op in. Verder leerden we wat een huikje is. Dat is dus het spitse puntje op de sporenkapsels. Bij de haarmossen zouden deze huikjes behaard moeten zijn. Maar de huikjes die wij onder de loep namen waren net zo behaard als het hoofd van Lambik (Dus alleen een paar haartjes aan de zijkant).

Ook hebben we enkele mooie soorten korstmossen gezien. In tegenstelling tot wat de naam suggereert zijn dit helemaal geen mossen. Vroeger werd gedacht dat een korstmos een samenwerking is tussen een wier en een schimmel, maar nieuwe inzichten leren ons dat voor de vorming van veel soorten korstmossen niet één, maar twee soorten schimmels aanwezig moeten zijn. Sommigen van die schimmels zijn zo gespecialiseerd dat ze niet meer kunnen voortleven buiten de symbiose van het korstmos. Alsof dit de korstmossen nog niet bijzonder genoeg maakt kunnen ze ook worden gebruikt als indicator voor de luchtkwaliteit. Zo vind je gele korstmossen vaker in omgevingen met vervuilde lucht, terwijl groene, veelvuldig vertakte korstmossen duiden op een goede luchtkwaliteit.

Kort maar krachtig

Zoals altijd lopen we tijdens de praktijklessen maar een heel kort rondje. Ik geloof niet dat we meer dan anderhalve kilometer hebben gelopen. En daar hebben we ruim tweeënhalf uur over gedaan. Dat geeft maar aan hoeveel mooie dingen er te zien waren op zo’n kort stukje. Ik was nog nooit in de Herpse bossen geweest, maar deze eerste kennismaking was zeer aangenaam. Ik zal het gebied nog wel vaker gaan bezoeken in het gezelschap van mijn camera.